We gingen langs bij Monique Tanghe van de Sociale Dienst voor Vreemdelingen (SDV). Ze vertelde ons meer over de werking van de dienst. Zelfs zet ze zich in om allochtonen bij te staan bij de gelijkschakelingsprocedure van hun buitenlandse diploma’s.

Wanneer is de Sociale Dienst voor Vreemdelingen opgericht?

De Sociale dienst voor vreemdelingen werd opgericht in 1982. Ik werk hier sinds 1987 en was er dus van in het begin bij. Sinds 1982 is er heel wat veranderd op gebied van migranten, gastarbeiders, allochtonen, etnisch culturele minderheden en autochtonen. De politiek speelt een grote rol in die evolutie. Tot 1990 was er helemaal geen migrantenbeleid in Vlaanderen. In 1990 waren er in West-Vlaanderen twee organisaties: de Sociale dienst voor vreemdelingen in Oostende en een migrantencentrum in Kortrijk.

Turken en Marokkanen

Is er een groot verschil met de migrantenorganisaties in andere Vlaamse steden?

Het migrantenbeeld in Oostende is heel speciaal. Wij hebben veel mensen die naar Engeland willen emigreren. Vaak lukt dat niet en blijven de mensen uiteindelijk in Oostende wonen.

In 1982 hadden wij een heel ander migrantenbeeld dan Brussel, Antwerpen, Limburg, Charleroi of Kortrijk. Oostende is geen industriezone, dus waren er in die tijd geen buitenlandse gastarbeiders uit Italië, Turkije of Marokko. Dat maakte onze werking toen heel moeilijk, want het migrantenbeleid had vooral aandacht voor die nationaliteiten. Wij kregen bijvoorbeeld de opdracht om iets te doen met de Marokkaanse en Turkse vrouwen, maar wij hadden helemaal geen Marokkaanse en Turkse vrouwen!

In 1990 veranderde de situatie met de komt van de vluchtelingen. Er werden toen opvangcentra gecreëerd om die mensen op te vangen. Door de komst en de spreiding van deze nationaliteiten is er een integratiebeleid gekomen. Toen zijn wij ook een officieel integratiecentrum geworden dat zich kon richten op alle nationaliteiten.

Oostende heeft altijd een verscheiden bevolking gehad. Oostende heeft nu 5,5 % allochtonen. Als je daar de mensen aan toevoegt die intussen Belg zijn geworden, krijgen we 11,5 % mensen van vreemde origine. Er zijn 121 verschillende nationaliteiten voor een stad met 70000 inwoners. Dat is een heel grote verscheidenheid. Migratie is een belangrijk thema in heel Europa. Als we kijken naar Europa, dan zien we dat er in Rotterdam binnen twee jaar  meer dan 50 % allochtonen zullen wonen.  In een stad als Londen worden er meer dan 300 talen gesproken.

Multicultureel samenleven bevorderen

Wat is de functie van het SDV?

Zes jaar geleden zijn wij een onafhankelijke VZW geworden. Onze missie is het multicultureel samenleven bevorderen. We doen dat via een aantal doelstellingen en projecten. Elke medewerker is verantwoordelijk voor een project. Hier werken ongeveer 10 mensen. Sinds 2 jaar zijn we ook erkend als een vereniging waar armen het woord nemen. Uit studies blijkt dat er een grote groep mensen allochtonen onder de armoedegrens leven. Wij noemen dat gekleurde armoede. Met onze vereniging proberen we ook daar iets aan te doen, want veel allochtonen komen in de armoede terecht omdat ze minder kansen krijgen op gebied van onderwijs, werk, huisvesting… Wij werken ook samen met andere allochtone verenigingen en de stad.

Wat is jouw specialiteit?

Ik hou me vooral bezig met de procedure rond gelijkstelling van diploma’s. Ik geef advies, help mensen met de administratieve kant, onderzoek de mogelijkheden… De gelijkschakeling van diploma’s is een bevoegdheid van het Ministerie van Onderwijs. Voor elk diploma (lager, secundair, hoger, universitair…) is er een andere procedure met invuldocumenten. Die documenten lijken heel gemakkelijk: geboortedatum, scholen, curriculum vitae…, maar we merken dat er heel wat begeleiding nodig is.

Hoe komen mensen bij jou terecht?

Mensen maken eerst een afspraak met mij. Ze komen naar mij met hun documenten en diploma’s. Ze moeten die nog niet vertaald hebben, want dat kost veel geld en ik wil eerst kijken wat we allemaal nodig hebben. Ik heb een gesprek met die persoon en we bespreken wat zij gestudeerd hebben, welke ervaring zij hebben en wat zij hier in België willen en kunnen doen.

Wat zijn de verschillende mogelijkheden?

Ik start altijd met de niveaubepaling. Voor die niveaubepaling heb je een minimum aantal documenten nodig: een kopie van je origineel diploma, een kopie van de vakken… Als dat niet in het Nederlands, Frans of Engels is, heb je een beëdigde vertaling nodig. Die vertaling mag ook komen uit het land van herkomst. Dat is interessant, omdat vertalingen in het buitenland vaak goedkoper zijn dan in België.

Het niveaubepalingsattest is erkend om te kunnen starten als zelfstandige en om verder te studeren.

Hoe verloopt een gelijkschakelingprocedure?

Als een persoon zeker weet dat hij een gelijkwaardig diploma in België kan behalen of als hij echt bereid is om verder te studeren om een gelijkwaardig diploma te behalen, dan vind ik het de moeite om de procedure te doorlopen.

De procedure “gelijkschakeling” bij het ministerie van Onderwijs is gratis, maar het probleem is vaak het voorleggen van de gevraagde documenten. Dat kost veel tijd en geld, want je moet je diploma’s en papieren verzamelen en vaak ook laten vertalen.

Het ministerie vergelijkt jouw diploma met een Belgisch diploma. Ze kijken dus naar het aantal jaar dat je gestudeerd hebt, hoeveel uren, welke vakken, de inhoud van alle vakken, de thesis… Dat is niet evident omdat veel studies in het buitenland anders georganiseerd worden dan in België.

Dokters en juristen

Wat zijn de grootste problemen waarmee u geconfronteerd wordt?

Het is vooral moeilijk voor de mensen om alle papieren te verzamelen. Zij hebben niet altijd hun diploma’s meegebracht naar België. Als ze dan hun diploma’s of attesten willen bekomen, gebeurt het dat de school niet meer bestaat of van naam is veranderd.

We hebben ook vaak problemen met het diploma secundair onderwijs. In veel landen duurt het secundair onderwijs 11 jaar, terwijl dat bij ons 12 jaar duurt. Mensen hebben dus een jaar te kort, zodat ze bij ons geen diploma krijgen. Soms kunnen ze dat aanvullen met een jaar hoger onderwijs, anderen moeten hier verder studeren om aan het aantal jaren te komen. Dat is natuurlijk niet evident, want wij hebben een heel ander systeem en aanbod. Leerlingen die bij ons starten of leerstof willen inhalen, worden geconfronteerd met vakken als Nederlands, Frans, Engels…

Er zijn ook diploma’s die in België niet bestaan. Bijvoorbeeld in Rusland bestaat er een opleiding “Ingenieur-Economist” of “Russisch-Engels”. Dan kan je enkel een niveau gelijkwaardigheid aanvragen. Zo kan je bijvoorbeeld les geven, zelfstandig worden…. Natuurlijk om les te kunnen geven in je moedertaal zal je ook een taalexamen Nederlands moeten afleggen.

Sommige diploma’s worden nooit erkend. Een juristendiploma wordt nooit erkend omdat het rechtssysteem zo verschillend is. Ook voor dokters ligt het moeilijk. In sommige landen kunnen dokters ook als verpleger werken, maar bij ons is dat een beschermd beroep. Er zijn ondertussen wel heel goede bijscholingen gekomen, zodat mensen hun diploma kunnen aanpassen.

Wat met Europese diploma’s? Moeten deze ook gelijkgesteld worden?

Ja, ook Europeanen moeten hun diploma laten gelijkstellen. Er is een procedure met specifieke Europese richtlijnen.

Taal en cultuur

Wat als het niet lukt om een gelijkstelling te krijgen?

Mensen met een diploma zijn vaak heel ontgoocheld dat ze hun diploma niet kunnen gebruiken. De verwachtingen zijn zo hoog, maar dan komt de confrontatie met de realiteit. Vaak moeten mensen hun dromen en verwachtingen bijsturen of veel geduld hebben.

Soms is het interessanter om een praktische opleiding bij de VDAB te volgen en intensief Nederlands te leren, dan een lange procedure te doorlopen.

Studeren is altijd een goede zaak, want terwijl je studeert, leer je mensen kennen, leg je contacten, leer je de cultuur en taal… Dat kan een heel rijke ervaring zijn voor je verdere carrière.

Er bestaat ook een ervaringscertificaat. Op basis van ervaring kan je naar een testcentrum. Je legt daar een examen af en als je slaagt krijg je een ervaringscertificaat. Ondertussen zijn er 49 beroepen en een 20-tal testcentra bijv. sociaal tolken, buitenschoolse kinderopvang… 

Welke tips kan je nog aan onze cursisten geven?

De taal is het allerbelangrijkste. Een cursus volgen is ook heel goed om mensen te leren kennen. Je komt in contact met leerkrachten, andere cursisten, het systeem, de cultuur… Het is een lange weg. Je moet ook een beetje geluk hebben.

Ik raad allochtonen ook aan om op zoek te gaan naar bedrijven die samenwerken met buitenlandse firma’s. Hun moedertaal kan ook een troef zijn in hun contacten met firma’s in hun land.

Tot slot moet ik jammer genoeg toegeven dat het ook voor allochtonen die hier afgestudeerd zijn, niet altijd gemakkelijk is om werk te vinden. Ook kinderen van allochtone afkomst die hier opgroeien, naar school gaan, de taal perfect spreken, worden vaak gediscrimineerd op de arbeidsmarkt. Er is dus nog veel werk aan de winkel op alle niveaus.

Bedankt Martine Tanghe voor deze interessante uitleg!